توضیحات
بخشی از متن مقاله را در زیر مشاهده میفرماید.
چکیده
محتویات صفحه
انسان به عنوان برترین مخلوق الهی، همواره مورد توجه اندیشمندان قرار گرفته است. هر مکتب فکری با رویکرد خاص خود، به بررسی و شناخت انسان پرداخته است. جامعترین و معتبرترین راه برای شناخت انسان، رجوع به خالق او و استفاده از منابع الهی است. این پژوهش با بهره‌گیری از این منابع و با روش تحلیلی ـ توصیفی، ویژگی‌های آفرینش انسان را بررسی کرده و مفهوم «انسان» را از منظر قرآن تبیین می‌کند. سپس بر اساس این تعریف، مسیر دستیابی انسان به مقام «انسان متعالی» و موانع پیش روی او را تحلیل می‌نماید. با تدبر در آیات قرآن، روشن می‌شود که انسان به عنوان «احسن المخلوقین»، موجودی منحصر‌به‌فرد است که با بهره‌گیری از معارف وحیانی، ایمان و اعتقاد صحیح، می‌تواند به مقام خلیفة‌اللّهی دست یابد.
مقدمه
از دیرباز، مسئله انسان و جایگاه او در جهان مورد توجه فلاسفه و متفکران بوده است. از نظریه پروتاگوراس در قرن پنجم پیش از میلاد که انسان را معیار همه چیز می‌دانست، تا تعالیم افلاطون و نوافلاطونیان درباره تأثیر عوالم آسمانی بر سرنوشت بشر، و سپس تفوق خداشناسی بر کیهان‌شناسی در قرون وسطی، همواره دیدگاه‌های متفاوتی درباره انسان شکل گرفته است. با ظهور اومانیسم در دوره رنسانس، توجه به آزادی و کرامت انسانی افزایش یافت و در قرن شانزدهم، میشل دو مونتنی نخستین تأملات فلسفی را در باب انسان‌شناسی ارائه کرد. در قرن هجدهم، انسان‌شناسی به شاخه‌ای از فلسفه تبدیل شد که با علوم انسانی پیوند داشت و تلاش می‌کرد تا شناخت جدید از انسان را با ارزش‌های انسانی مرتبط سازد.
با پیشرفت علوم در قرن نوزدهم، شناخت انسان با چالش‌های متعددی روبه‌رو شد، زیرا رویکردهای علمی قادر به درک جامع از انسان نبودند. در این میان، انسان‌شناسی فلسفی تلاش کرد تا میان علوم مختلف و ماهیت انسان پیوندی منسجم برقرار کند. با این حال، هیچ‌یک از متفکران برجسته‌ای چون مارکس، فروید، اسکینر یا سارتر نتوانستند تصویری کامل از انسان ارائه دهند، زیرا انسان همواره خود را در کانون مطالعه قرار داده و شناخت او از خویشتن محدود بوده است.
قرآن کریم، درک درستی از انسان را ارائه می‌دهد که مبتنی بر محوریت خداوند است. در نگاه قرآنی، انسان در صورت رها شدن به حال خود، موجودی ضعیف، ناسپاس و ستمگر است، اما در پیوند با خداوند، توانایی دستیابی به والاترین مراتب را دارد. وحی الهی، که با فرمان «إقرأ» آغاز شد، کلید فهم تمام علوم و معارف است. این واژه، دعوتی به کشف رموز هستی و درک حقیقت انسان است. در این راستا، قرآن انسان را موجودی ممتاز معرفی می‌کند که ظرفیت رشد و تعالی دارد و مسیر کمال او در گرو هدایت الهی است.
اهمیت این پژوهش در آن است که مباحث متفکران اسلامی درباره انسان، عمدتاً ناظر به مفهوم «انسان کامل» است؛ انسانی که جامع تمام عوالم الهی و مظهر کمالات الهی است. چنین انسانی، حقیقتی متعالی دارد که شناخت آن تنها در پرتو وحی امکان‌پذیر است. بر همین اساس، این مقاله با تکیه بر آیات قرآن و تفاسیر اندیشمندان اسلامی، به ارائه تعریفی جامع از «انسان متعالی» پرداخته و به سؤالات زیر پاسخ می‌دهد:
1. ویژگی‌های آفرینش انسان چیست و آیا این ویژگی‌ها مختص انسان است یا سایر موجودات را نیز شامل می‌شود؟
2. صفات انسان در قرآن چگونه توصیف شده است؟
3. انسان متعالی از منظر قرآن چه خصوصیاتی دارد؟
4. چه عواملی موجب دستیابی انسان به مقام تعالی می‌شود و چه موانعی در این مسیر وجود دارد؟
نتیجه‌گیری
انسان در نگاه قرآن، والاترین مخلوق الهی است که با دارا بودن ویژگی‌های خاص وجودی، هم از جنبه مادی و هم از جنبه معنوی، جایگاه منحصر‌به‌فردی در نظام هستی دارد. او از سویی از خاک و گل آفریده شده و از سوی دیگر، روح الهی در او دمیده شده است. این ویژگی دوساحتی، انسان را به موجودی تبدیل کرده که هم می‌تواند در دامان طبیعت باقی بماند و هم می‌تواند با پیمودن مسیر تعالی، به مقام خلافت الهی دست یابد.
آنچه انسان را به سوی «تعالی» سوق می‌دهد، بهره‌گیری از فطرت الهی، تعقل، ایمان و هدایت وحیانی است. قرآن کریم با تأکید بر نقش ایمان، معرفت و عمل صالح، انسان را به سوی رشد و کمال سوق می‌دهد و در مقابل، پیروی از هوای نفس، غفلت از خداوند و تسلیم در برابر تمایلات مادی را از عوامل سقوط و انحطاط او معرفی می‌کند.
از منظر قرآن، انسان متعالی کسی است که با عبور از مراتب مادیت و حیوانیت، به آگاهی و معرفت الهی دست یافته و با عمل به تعالیم وحی، مسیر بندگی و خلیفة‌اللّهی را می‌پیماید. چنین انسانی نه‌تنها به سعادت فردی و رستگاری ابدی نائل می‌شود، بلکه در جامعه نیز به عنوان الگویی الهام‌بخش، تأثیرگذار خواهد بود. بنابراین، راه دستیابی به تعالی انسانی، تنها در سایه تعالیم الهی و حرکت در مسیر فطرت پاک انسانی ممکن است و هرگونه غفلت از این مسیر، موجب انحطاط و سقوط انسان خواهد شد.
لینک پاورپوینت وهابیت | در 27 اسلاید را میتوانید مشاهده بفرماید.
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.